شیربها چیست و چگونه حساب می‌شود؟ ازدواج یکی از مقدس‌ترین کارها در تمامی فرهنگ‌ها و ادیان مختلف است و همواره بر آن تأکید ویژه‌ای شده است و به همین دلیل در هر قومیت، ملت و کشوری می‌تواند قوانین و قواعد و همچنین رسم و رسومات خاص خود را داشته باشد. میرزایی گاردن؛ بزرگترین باغ تالار در گرمدره در ادامه به شما در مورد شیربها خواهد گفت. یکی از موارد مهم ازدواج که مانند بسیاری از دیگر موارد آن هنوز اختلافات زیادی بر سر آن وجود دارد شیربها است. در حقیقت شیربها همانند مهریه ریشه در تاریخ دارد و در بسیاری از ادیان نیز وجود داشته است. شیربها با مهریه تفاوت داشته به همین دلیل احکام مهریه بر آن مترتب نخواهد شد. در ادامه این مطلب بررسی خواهد شد که شیربها چیست و چه شرایطی دارد.
شیربها چیست؟
مراسم ازدواج و برگزاری مراسم باغ تالار در نقاط مختلف کشور می‌تواند شرایط ویژه‌ای داشته باشد و رسم و رسومات مختلفی در سراسر دنیا در این مراسم اجرا می‌شود.
هرچند که امروزه شیربها بسیار کمتر مورد توجه قرار می گیرد اما در حقیقت شیربها به معنی پولی است که خانواده داماد به خانواده عروس می‌دهند تا برای خرید جهیزیه و وسایل عروسی دچار مشکل نشوند. در اصل شیربها جدا از مهریه می‌باشد و به همین دلیل نمی‌توان احکام مهریه را برای آن به کار برد. شیربها در ایران سابقه‌ای طولانی مدت دارد و حتی امروزه نیز در بعضی از نقاط کشور خصوص در بسیاری از ایلات، عشایر و روستاها داماد باید علاوه بر مهری که برای عروس تعیین می‌کند مبالغی نیز تحت عنوان شیربها به خانواده عروس بدهد.
در اصل شیربها از جمله رسوماتی است که از دوران قدیم و زمانی که نکاح به صورت فروش دختر انجام می‌شد به جا مانده است. در آن زمان مرد دختر را از پدرش خریداری می‌کرد و سپس مقداری مال مشخص به پدر دختر می‌داد اما امروزه این مبالغ توسط پدر عروس صرف خرید جهاز، مراسم عقد و نامزدی … می‌شود.
نحوه تعیین و محاسبه شیربها
همانطور که گفته شد شیربها مالی است که داماد به پدر عروس می‌دهد و در شرع و قانون به رسمیت شناخته نمی‌شود اما هنوز در بسیاری از مناطق کشور رایج است. به صورت کلی تعیین شیربها به دو صورت خواهد بود که به شرح زیر می‌باشند:
شیربها به عنوان جزئی از مهریه
در این حالت شیربها جزئی از مهریه خواهد بود و والدین دختر نقداً آن را دریافت خواهند کرد تا بتوانند آن را در خرید جهاز عروس صرف کنند. در این حالت وجه نقدی که به خانواده عروس داده می‌شود اگرچه به عنوان شیربها شناخته می‌شود اما در حقیقت مهر بوده و مالک آن نیز شخص عروس است نه والدین او. در اصل تصمیم‌گیری برای این نوع از شیربها بر عهده مالک آن یعنی عروس خواهد بود.
شیربها علاوه بر مهر باشد
در این حالت شیربها به عنوان جزئی از مهر شناخته نخواهد شد و مقدار مالی است که داماد باید علاوه بر مهریه به والدین عروس بدهد. البته والدین عروس حق مطالبه شیربها را ندارند و چنانچه بدون اجازه دختر از داماد چیزی دریافت نمایند حرام و غیر مشروع خواهد بود. در حقیقت شیربها زمانی حلال است که داماد با طیب خاطر و رضایت کامل آن را به خانواده همسر خود ببخشد. در مقاله‌ای تحت عنوان تجهیزاتی که لازم است برای جشن عقد اجاره کنید می‌توان اطلاعات دقیق و کاملی در مورد اجاره انواع لوازم عقد به دست آورد.
تفاوت مهریه و شیربها چیست؟
با تعاریفی که از شیربها عنوان شد به راحتی می‌توان دریافت که شیربها و مهریه می‌توانند تفاوت‌های ویژه‌ای داشته باشند. در حقیقت مهریه مالی است که داماد موظف به پرداخت آن خواهد بود در حالی که شیربها کاملاً اختیاری است. در حقیقت مهریه مبلغی است که در زمان عقد بر گردن داماد نهاده می‌شود و داماد مجبور و موظف به پرداخت آن خواهد بود در حالی که پرداختی شیربها کاملاً اختیاری و توافقی خواهد بود. همچنین زمان پرداخت مهریه و شیربها متفاوت خواهد بود. داماد می‌تواند بر اساس توافق شیربها را قبل یا بعد از عقد به والدین عروس پرداخت کند در حالی که زمان دریافت مهریه می‌تواند توسط عروس تعیین شود.
شیربها در قوانین
جایگاه شیربها در قوانین نیز همچنان مبهم می‌باشد و هنوز قانون مشخصی برای آن وجود ندارد. چنانچه داماد شیربها را پرداخت کرده باشد و ازدواج به هر دلیل انجام نشود قابلیت استرداد دارد هرچند که مقرره مشخصی برای آن وجود ندارد. در چنین مواقعی و زمانی که اختلافات در دادگاه بررسی شود قاضی به مقصود طرفین، عرف و شرایط مراجعه خواهد کرد تا با توجه به عمومات قوانین و قواعد عمومی و خصوصی قراردادها، اراده دو طرف را تحلیل کرده و نیت آنها را کشف نماید و در نهایت حکم لازمه را صادر کند. در حقیقت شیربها تحت یک قانون مشخص شناخته نمی‌شود و داماد نیز ملزم به پرداخت آن نیست و فقط یک سنت است که در بین بسیاری از اقوام رایج است. در مقاله دیگری از سایت میرزایی گاردن با عنوان همه آنچه ساقدوش عروس باید بداند به بررسی مهم‌ترین وظایف ساقدوش‌ها پرداخته شده و مطالعه آن خالی از طرف نیست.
نگاه اسلام به شیربها
نگاه اسلام به شیربها، نگاهی منفی است. شیربها در اسلام، نوعی معامله و خرید و فروش زن محسوب می‌شود. این امر با روح اسلام که بر اساس برابری و کرامت زن و مرد استوار است، در تضاد است.
در اسلام، ازدواج یک عقد مقدس است که بر پایه محبت و علاقه بین زن و مرد بنا شده است. در این عقد، زن و مرد با رضایت یکدیگر، زندگی مشترک خود را آغاز می‌کنند. بنابراین، پرداخت شیربها، هیچ جایگاهی در اسلام ندارد.
در روایات اسلامی نیز، شیربها نکوهش شده است. پیامبر اسلام (ص) فرمودند: «کسی که برای ازدواج، شیربها پرداخت کند، گویی گوشت و خون محمد (ص) را فروخته است.»
با توجه به نگاه اسلام به شیربها، پرداخت این مبلغ در هنگام عقد ازدواج، جایز نیست. در صورت پرداخت شیربها، خانواده داماد حق استرداد آن را ندارد.
البته، در برخی مناطق ایران، شیربها به عنوان هدیه یا کمک هزینه جهیزیه تلقی می‌شود. در این موارد، پرداخت شیربها جایز است، اما خانواده داماد حق استرداد آن را ندارد.
در نهایت، باید توجه داشت که پرداخت شیربها یک امر عرفی است و در اسلام، هیچ حکمی در مورد آن وجود ندارد.
نظر فقها در مورد شیربها چیست؟
همانطور که گفته شد برخلاف مهریه، شیربها نه در قوانین و نه در احکام شرعی جایگاه رسمی نداشته و فقط یک مال اختیاری از طرف داماد به والدین عروس است به همین دلیل فقها در مذاهب مختلف تشیع و تسنن نیز نظریات متفاوتی در مورد آن دارند. آنچه که واضح است اکثر فقها شیربها را یک فریضه نمی‌دانند و فقط زمانی آن را مجاز و روا می‌دانند که داماد با اختیار خود و با رضایت قلبی میزان مال مشخصی را به خانواده عروس بدهد و چنانچه شیربها جزئی از مهریه باشد حتماً رضایت عروس در نحوه مصرف آن لازم است. به صورت کلی می‌توان گفت شیربها یک مورد عرفی بوده و در بسیاری از اقوام، عشایر و … هنوز رواج دارد درحالی که هیچگونه وجهه شرعی و قانونی نداشته و حتی برای استرداد آن نیز فقط باید توافقات خانواده‌ها، قصد و نیت و … اکتفا کرد.
خوشبختانه امروزه برخلاف گذشته دیدگاه خانواده‌ها امر ازدواج تغییر کرده و مسائلی مانند شیربها کمرنگ‌تر شده است هرچند که فلسفه و نفس آن می‌تواند زیبا باشد. امروزه خانواده عروس نیز همانند خانواده داماد در برگزاری مراسم عروسی، رزرو باغ تالار و تالار، خرید جهیزیه و … به داماد کمک می‌کنند و کمتر در مورد مسائلی همچون شیربها بحث می‌شود.
شیربها در حقیقت به میزان مالی گفته می‌شود که داماد به والدین دختر می‌دهد تا برای خرید جهیزیه و مخارج عروسی دچار چالش و مشکل نشوند. شیربها با مهریه متفاوت بوده و هیچگونه حکم شرعی و قانونی در مورد آن وجود ندارد و فقط به عنوان یک رسم و عرف در مناطق مختلف رواج دارد هرچند که امروزه بسیار کمرنگ‌تر شده است. در اصل شیربها زمانی حلال است که داماد با اختیار خود با رضایت قلبی آن را به والدین دختر بدهد و می‌تواند جزئی از مهر باشد و یا به صورت مستقل پرداخت شود.
استرداد شیربها
شیربها، مالی است که خانواده داماد در هنگام عقد ازدواج به خانواده عروس می‌پردازد. این رسم در برخی مناطق ایران رواج دارد و معمولا به عنوان هدیه یا کمک هزینه جهیزیه عروس تلقی می‌شود.
در قانون مدنی ایران، هیچ اشاره‌ای به شیربها نشده است و این رسم در زمره رسومات عرفی محسوب می‌شود. بنابراین، در صورت اختلاف بین خانواده‌های عروس و داماد در مورد استرداد شیربها، دادگاه‌ها با توجه به عرف و عادت منطقه و همچنین توافقات بین طرفین، حکم صادر می‌کنند.
در برخی موارد، خانواده داماد ممکن است بخواهد شیربها را پس بگیرد. این امر معمولا در مواردی اتفاق می‌افتد که ازدواج به دلایلی مانند طلاق یا فوت یکی از طرفین، به هم می‌خورد.
در این موارد، خانواده داماد باید برای استرداد شیربها، دادخواستی به دادگاه خانواده ارائه دهد. دادگاه با بررسی مدارک و شواهد، حکم صادر می‌کند.
در صورتی که دادگاه حکم به استرداد شیربها دهد، خانواده عروس باید مبلغ شیربها را به خانواده داماد بازگرداند.
البته، در برخی موارد، ممکن است دادگاه حکم به عدم استرداد شیربها دهد. این امر معمولا در مواردی اتفاق می‌افتد که خانواده عروس بتواند ثابت کند که شیربها به عنوان هدیه یا کمک هزینه جهیزیه بوده است.
در این موارد، خانواده داماد نمی‌تواند شیربها را پس بگیرد.
در نهایت، باید توجه داشت که استرداد شیربها یک امر حقوقی است و باید طبق قوانین و مقررات جاری کشور انجام شود.